Topraklama Çubuğu Nedir?

Bir bölgede kullanılan bütün elektronik cihazların metal kısımlarının farklı sebeplerden dolayı elektrik akımına maruz kalmaları durumunda, metal uçlara bağlanmış iletkenler sayesinde elektrik enerjisinin toprağa iletilmesi işlemine "topraklama" denir. Yasal bir zorunluluk olan topraklama, aynı zamanda elektriksel sistemlerin bozulmadan uzun süre çalışmasını sağlar ve can güvenliğini kontrol altına alır. Bu yüzden, gerilimin sıkça değiştiği ve topraklama gereken yerlerde, topraklama çubukları kullanılır.

Kaç Çeşit Topraklama Vardır ve Hangilerinde Topraklama Çubuğu Kullanılır?

Toplamda üç çeşit topraklama işleminin varlığından söz edilebilir. Bu topraklama çeşitleri şu şekildedir:

• Koruma Topraklaması
• İşletme Topraklaması
• Fonksiyon Topraklaması

Bilhassa koruma topraklamasının ön plana çıktığı söylenebilir. Topraklama çubukları sayesinde yapılan koruma topraklaması, genellikle kişileri elektrik çarpmalarından korumak için yapılır. İzolasyon kusurlarından dolayı meydana gelebilecek elektrik kaçaklarını engellemesi amaçlanan bu topraklama çeşidinde, topraklama çubukları sayesinde cihazların metal kısımlarına yalıtkan korumalı iletken teller bağlanır ve bu yapı cihaz ile topraklama yolu arasında köprü olarak işlev görür. Oluşan bu köprü ile kaçak elektrik toprağa geçer ve böylelikle binadaki elektronik sistemlere zarar vermesi engellenir. Bu işlemler için tercih edilecek topraklama çubuklarının uyması gereken bazı standartlar ve metotlar vardır.

Doğru Topraklama Çubuğu Nasıl Seçilir?

Topraklama çubukları doğru bağlanılmadığında ya da yanlış seçildiğinde, kaçak elektriği toprağa aktaramadıkları için can ve mal kaybına sebep olurlar. Topraklama çubuğu kullanımında dikkat edilmesi gereken hususlar aşağıdaki gibi listelenebilir:

• Topraklama çubuklarının toprağın en derinine, mümkünse dibine temas etmesi en önemli hususlardan biridir.
• Çubukların bütünüyle toprak altında kalması şarttır.
• Topraklama çubuklarının 1 - 1,5 metre uzunluğunda olması gereklidir.
• Çubukların 12,4 mm - 40 mm arası incelikte olmasına dikkat edilmelidir.
• Topraklama çubuklarının yerleştirileceği bölgenin büyüklüğüne göre ve yayılımın küçük olmasını sağlamak amacıyla birden fazla çubuk kullanımı lazım olabilir.
• Çubukların paralel bağlanması önemlidir.
• Topraklama çubukların yerleştirilmesi esnasında, çubuklar arası mesafe çubuk uzunluklarının en az iki katı olacak şeklinde ayarlanmalıdır. Bu, aynı zamanda kötü hava koşullarından etkilenmesi mümkün olan toprağın, kuruyarak ya da donarak çubukların etkisini azaltmasına engel olur.
• Çubukların üst kısmına bölgeye ait topraklama iletkenlerinin değmesi gereklidir.

Prizler ve Topraklama Çubukları Arasındaki İlişki

Bir bina yapımında nötr ve faz hattı olmak üzere iki ayrı elektrik kablosu döşenir. Her iki kablo da binanın elektriğini ve elektronik cihazların çalışmasını sağlar. Bu kabloların, sistemlerin ve aletlerin korunması için de topraklama kablosu kullanılır. Daha iyi anlatmak için örnek vermek gerekirse, evimizin duvarlarındaki iki deliğe sahip prizlerin deliklerinden biri faz kablo içinken, diğeri nötr kablo içindir. Yani voltmetre ile ölçüm yapılırsa iki delik arasındaki gerilim 220V değerinde olacaktır. Günlük hayatımızda sıklıkla karşılaştığımız bu prizlerde topraklama için farklı bir delik bulunmamaktadır. Topraklama deliği olan prizlerde, bir başka deyişle topraklı prizlerde ise bu iki deliğin yanı sıra dış kısımlarda da metal parçalar bulunur. Bu parçalar bina civarında toprağa yerleştirilen topraklama çubukları ile sonlanan topraklama kablosuna bağlanır. Fakat, zamanla kolayca aşınan ve çökebilen bu parçaların, topraklama için çok da efektif olduğunu söyleyemeyiz. Bahsedilen bu sorunun çözümü olarak, faz ve nötr deliklerinin hemen üstünde metal çubuk bulunan UPS prizler kullanılabilir. Bu sayede, topraklama yapılacak hattı kontrol edebilen bu prizler için viko priz tercih edilebilir.

Topraklama Çubukları Nerelerde Kullanılır?

Yaygın olarak kullanılan topraklama çubuklarının kapsama ve etki alanları çok geniştir. Bu bağlamda; paratoner, trafo merkezi, güç kaynağı ve ATM'ler gibi gerilimin sıklıkla değiştiği yerlerde sıkça kullanılmaktadır.